نقش و عملکرد پلوس خودرو
سیستم انتقال قدرت خودرو از مهمترین سیستم‌های فنی خودرو است که از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل می‌شود. این اجزا که هر یک از اهمیت خاصی برخوردارند، در کنار هم فرآیند انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها را انجام داده و موجبات حرکت خودرو را فراهم می‌آورند.
اجزای سیستم انتقال قدرت بزرگ یا کوچک هستند اما این ابعاد تعیین کننده اهمیت آن‌ها نیست. بلکه این سیستم تنها در صورت صحت و سلامت تمام اجزا قادر خواهد بود به خوبی به وظایف خود عمل کند. بنابراین هریک از این قطعات کوچک و بزرگ می‌توانند یک جزء حیاتی محسوب شوند. پلوس یکی از این اجزای مهم است و امروز می‌خواهیم با تمرکز بیشتر بر این قطعه عملکرد، کارایی، علل و علائم خرابی آن را بررسی کنیم.
پلوس خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
پلوس خودرو را شاید بتوان از اجزای دیفرانسیل دانست. دیفرانسیل نیز یکی از مهمترین بخش‌های سیستم انتقال قدرت خودرو است. در واقع نیروی تولیدی توسط موتور پس از طی مسیر خود از کلاچ، گیربکس، میل گاردان به دیفرانسیل می‌رسد. در این مرحله قدرت از طریق دیفرانسیل به چرخ‌های متحرک خودرو منتقل می‌شود. انتقال دهنده‌ی اصلی نیروی محرکه به چرخ‌ها پلوس است که از یک سو به دیفرانسیل و از سوی دیگر به چرخ‌های متحرک خودرو متصل است.
بسته به نوع دیفرانسیل خودرو پلوس روی چرخ‌های عقب، جلو یا دو ردیف چرخ‌های خودرو قرار دارد. به بیان بهتر پلوس میله‌ای است که بین دیفرانسیل و چرخ‌ها قرار گرفته و ضمن اتصال این دو بخش، انتقال نیروی چرخشی دیفرانسیل به چرخ‌ها را برعهده دارد. این قطعه در دو سمت دیفرانسیل و برای برقراری ارتباط با هر چرخ به صورت جداگانه تعبیه می‌شود و در بخش اتصال به چرخ‌ها فرمی متحرک و مفصل گونه دارد. این حالت خم شونده و متحرک برای جلوگیری از شکستگی پلوس هنگام دور زدن خودرو است.
اجزای پلوس
پلوس خودرو در عین سادگی یک قطعه با اجزای کوچک‌تر است که در عین اتصال دیفرانسیل به چرخ‌ها، انتقال قدرت به آن‌ها را نیز انجام می‌دهد. این اجزا باید به گونه‌ای عمل کنند که نیروی چرخشی دریافتی از دیفرانسیل را با کمترین هدر رفت انرژی به چرخ‌ها منتقل کنند. اجزای پلوس شامل موارد زیر می‌شود:
سرپلوس
این قطعه در دو سر شفت قرار دارد و از یک سو با سه شاخه درگیر با گیربکس در ارتباط است و از سوی دیگر پلوس را به چرخ‌ها متصل می‌کند. نقش اصلی آن انتقال آخرین مرحله انتقال نیرو است. در واقع سرپلوس بخش متحرک انتهای پلوس و محل اتصال آن به چرخ‌ها است و جهت چرخش پیچشی پلوس استفاده می‌شود.
مشعلی
سه شاخه‌ی داخلی پلوس را در خود جای می‌دهد و آن را به دیفرانسیل و گیربکس متصل می‌کند. سه شاخه خود درون جعبه دنده قرار دارد.
گردگیر
قطعه‌ای مخروطی است که از ورود گرد و خاک به سر پلوس جلوگیری می‌کند. از آنجا که پلوس در قسمتی قرار دارد که احتمال نفوذ گرد و خاک به داخل آن بسیار زیاد است و این گرد و خاک در عملکرد صحیحش تاثیر بسزایی دارد باید در سرویس‌های دوره‌ای خودرو سلامت این قطعه‌ی لاستیکی مورد بررسی قرار گیرد تا از خرابی احتمالی سرپلوس جلوگیری شود. گردگیر معمولا بخش‌هایی از پلوس که روغن و گریس‌کاری می‌شوند مانند سرپلوس و سه‌شاخه و مشعلی را پوشش می‌دهد.
سه‌شاخ
سه شاخه نیز با چرخ‌ها و مشعلی درگیر است و درون سر پلوس قرار دارد. این بخش حرکت طولی پلوس را در کنار تکمیل حرکت چرخشی سرپلوس تامین می‌کند. این قطعه در صورت خرابی در خودروی در حال حرکت ایجاد لرزش می‌کند. تامین حرکت طولی پلوس توسط سه شاخه عبور خودرو از ناهمواری‌ها را ساده و راحت‌تر می‌کند.
میل پلوس
میله‌ای که بین دو سر پلوس قرار دارد و انعطاف لازم را در این قطعه ایجاد می‌کند. به میل پلوس شافت نیز گفته می‌شود. جنس و فرم شافت پلوس به دلیل فشار زیادی که متحمل می‌شود، قطور و از آلیاژهای محکم است.
به این ترتیب سر پلوس، سه‌شاخه و گردگیر قطعاتی هستند که به صورت مشابه در دو سر پلوس قرار دارند. مشعلی نیز در سمتی که پلوس به گیربکس و دیفرانسیل متصل است تعبیه می‌شود. اتصال پلوس به دیفرانسیل معمولا از طریق یک هزار خار دنده‌ای صورت می‌گیرد.
تفاوت پلوس خودروهای دیفرانسیل عقب با دیفرانسیل جلو
انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها، در خودروهای دیفرانسیل عقب، به این صورت است که نیرو از گیربکس به میل گاردان و از طریق آن به دیفرانسیل منتقل می‌شود. سپس پلوس‌ها که رابط دیفرانسیل و چرخ‌ها هستند این نیروی چرخشی را به چرخ‌ها ارسال کرده و خودرو موفق به حرکت می‌شود. اما در خودروهای دیفرانسیل جلو یا محور محرک جلو نیرو دیفرانسیل درون جعبه دنده قرار دارد. به همین دلیل گیربکس این خودروها معمولا بزرگتر از گیربکس خودروهای دیفرانسیل عقب است. در خودروهای محور محرک عقب، دیفرانسیل در یک سیستم و پوسته‌ی جدا روی اکسل عقب خودرو نصب می‌شود.
در خودروهای دیفرانسیل جلو، نیرو در مسیر انتقال خود مستقیما از گیربکس به دیفرانسیل منتقل می شود. سپس از دیفرانسیل که درون جعبه دنده قرار دارد به پلوس‌های دو سر آن ارسال و از طریق آن‌ها به چرخ‌ها می‌رسد. به این ترتیب در خودروهای دیفرانسیل جلو هدر رفت قدرت و نیرو کاهش یافته، همچنین انتقال قدرت با سرعت بیشتری انجام می‌شود. علاوه بر اینکه گاردان از خودرو حذف شده و وزن آن کاهش می یابد.
گفته شد که نیرو پس از انتقال به دیفرانسیل از طریق پلوس‌ها که از دو سمت به کمک هزارخار با دیفرانسیل درگیر شده‌اند به چرخ‌ها منتقل می شود. رابط این انتقال نیز شفت پلوس است. اما در خودروهایی که گیربکس در وسط نیست، طول پلوس ها متفاوت و کوتاه و بلند است. لازم به ذکر است که پیشتر سر پلوس‌ها شبیه یاتاقان‌های ساچمه‌ای بودند اما امروزه سه شاخه‌ها درون سر پلوس‌ها جای می‌گیرند و نیرو را منتقل می کند. البته این سیستم در خودروهای دو دیفرانسیل و دیفرانسیل جلو بیشتر پیاده می‌شود. همچنین محل قرارگیری دیفرانسیل، نوع اتصال پلوس‌ها به دیفرانسیل و انتقال نیرو در خودروهای دو دیفرانسیل مانند خودروهای دیفرانسیل جلو است.
پلوس خلاص‌کن چیست؟
پلوس خلاص‌کن از قطعاتی است که در خودروهای شاسی‌بلند و SUVها استفاده می‌شوند. البته تنها خودروهای دو دیفرانسیلی که از نمونه‌های چهار چرخ متحرک دائم نیستند و به اصطلاح ۴WD نامیده می‌شوند. در این نوع خودرو چرخش تایر‌های محور جلو چرخیدن پلوس‌ها را به دنبال دارد. این حرکت نیز به درون هوزینگ دیفرانسیل، کرانویل و در نهایت پینیون منتقل می‌شود.
چرخش پینیون نیز فعالیت مداوم گاردان جلو را به همراه دارد. این شرایط نیز درگیری و حرکت دائمی قطعات و در نتیجه هدررفت انرژی و استهلاک سریع آن‌ها را به دنبال دارد. برای جلوگیری از این اتفاق، از پلوس خلاص کن استفاده می‌کنند. این قطعه که در واقع یک چرخ‌دنده است روی محور جلو نصب می‌شود و انتقال حرکت از تایر‌ها به پلوس را قطع می‌کند. پلوس خلاص کن در زمان فعال شدن جایگزین چرخ‌دنده دائمی محور جلو می‌شود. با گذاشتن خودرو روی حالت چهار چرخ متحرک، پلوس خلاص‌کن از مدار خارج شده و دنده دائمی به جای خود باز می‌گردد.
برای اطلاعات بیشتر از تعمیر و نگهداری خودرو می توانید به مقاله های آشنایی با واشر سرسیلندر خودرو و بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس خودرو مراجعه نمایید.
