سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ

سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ (Crankshaft position sensor) که Engine Speed Sensor یا ESS نیز نامیده می شود یک قطعه الکتریکی نسبتاً مدرن در موتورهای درون سوز است که داده های موقعیت مکانی پیستون و سرعت دورانی میل لنگ را بدست می آورد.

این داده ها به قسمتی به نام واحد فرمان موتور منتقل شده و موتور از آنها برای مدیریت زمان در سامانه جرقه زنی و دیگر فرایندها استفاده می کند. در نسل قبلی خودرو ها قبل از اینکه حسگر موقعیت الکتریکی مورد استفاده قرار گیرد، دلکو وظیفه تنظیم زمان جرقه زنی را در موتور بر عهده داشت.

این سنسور ممکن است در جلوی موتور و نزدیکی پولی میل لنگ یا در قسمت عقب موتور روی پوسته کلاچ و در نزدیکی فلایویل قرار گرفته باشد که وضعیت میل لنگ را نسبت به نقطه مرگ بالا تعیین و علائم را به ای سی یو ارسال میدارد. ای سی یو برای پاشش صحیح و جرقه صحیح از این علائم استفاده می کند

وظایف سنسور دور موتور

1- اعلام حرکت فلایویل به ECU که می تواند منتج از انجام استارت و یا هل دادن خودرو در دنده باشد

• تذکر مهم بنا به ویژگی بالا خودرو های انژکتوری را با هل دادن نیز می توان روشن نمود که البته ما آن را در پژو توصیه نمی کنیم. زیرا در خودرو پژو که تسمه لاستیکی دندانه دار استفاده شده، ضربه محکم رها کردن ناگهانی پدال کلاچ می تواند با توجه به اینرسی میل سوپاپ باعث در رفتن یک یا دو دندانه تسمه از روی دندانه های پولی شود و در این حالت خودرو بدون اینکه ایرادی را توسط دستگاه های عیب یاب اعلام کند دیگر قابل تنظیم نخواهد بود.

2- اعلام نقطه مرگ بالا به ECU جهت تحریک آن به صدور دستور های پاشش انژکتور و ایجاد جرقه.
3- اعلام دور موتور به دورسنج از طریق ECU.
4- ارائه آوانس استاتیکی به ECU.

بصورت خلاصه محاسبه زمان جرقه ، محاسبه و تنظیم دور آرام ، تشخیص حالت موتور از وظایف و کاربردهای اصلی سنسور دور موتور یا سنسور موقعیت میل لنگ است.

مشکلات سنسور دور موتور

1- روشن نشدن خودرو به دلیل ارسال نشدن سیگنال ها به ECU برای پاشش سوخت.
2- نمایش ناصحیح دور موتور خودرو در زمان روشن بودن ماشین.
3- ایجاد حالت CUT OFF قبل از رسیدن دور موتور به رد لاین.
4- ثابت ماندن یا حرکت نکردن یا پرش های ناگهانی دور سنج از یک دور موتور مشخص.
5- قطع شدن پمپ بنزین هنگام استارت

نکته: در خودروهای که دارای سنسور میل سوپاپ هستند با سوختن این سنسور خودرو روشن میشود ولی دور موتور از ۳٫۵ الی ۴٫۵ بالاتر نمیرود.

نوع القائی و مغناطیسی این سنسور که در اکثر خودروهای ایرانی متداول است بدلیل سادگی (آهن ربا، هسته آهنی، سیم پیچ) معمولاً خرابی ندارد و فقط بخاطر قرار گرفتن بالای فلایویل ممکن است با براده آهن و گریس و روغن کثیف شود که بسادگی قابل تمیز کردن است.

روش تعمیر و تعویض سنسور دور موتور

تعمیر و تمیز کردن : سنسور دور موتور را خارج کرده و نوک ان از ذرات براده اهن و کربن و روغن تمیز شود.
تعویض : سنسور دور موتور قبلی با سنسور نو جایگزین شود.

تست اهمی سنسور دور موتور

یک سر اهم متر را به پایه یک و سر دیگر را به پایه 2 وصل می کنیم و اهم را می خوانیم. در پژو 405 و پارس و سمند، 300 تا 400 اهم و در پراید، 320 تا 400 اهم و در پژو 206، بین 200 تا 400 اهم باید باشد، در غیر این صورت خراب است.

انواع سنسور دور موتور

1- نوری
2- IC اثر هال
3- القائی (مغناطیسی)

نوع القائی متداول ترین نوع بخصوص در خودروهای ایرانی است.

طرز کار سنسور دور موتور

در حالتی که سنسور روی پوسته ی کلاچ قرار گرفته بر روی فلایویل دو دنده خالی وجود دارد (جای 60 دنده هست ولی 58 دنده وجود دارد). حین کارکرد موتور زمانی که دنده ها از مقابل سنسور مغناطیسی عبور کردند (سنسور از یک آهنربای دائم و یک سیم پیچ تشکیل شده) میدان مغناطیسی آن تغییر کرده ولتاژ مناسبی را ایجاد می کند.

ولتاژ خروجی از این سنسور توسط ای سی یو برای تعیین وضعیت مناسب سوخت و جرقه موتور مورد استفاده قرار می گیرد. فلایویل موتورهای انژکتوری دارای دو ردیف چرخ دنده است. یک ردیف مخصوص درگیر شدن با دنده استارت بوده و ردیف دیگر که فاقد دو دندانه است برای فعال کردن سنسور دور موتور مورد استفاده قرار می گیرد.

این سنسور با داشتن دو پایه ارتباطی به ECU می تواند بصورت امواج شبه سینوسی اطلاعات مربوط به دور لحظه ای موتور را به ECU ارسال می کند. این سنسور درست در بالای سر چرخ دنده های فلایویل دور موتور قرار گرفته است. انتهای این سنسور القایی حساس که واحد آهنربای دائم و یک سیم پیچ است با چرخ دنده های فلایویل دور موتور که کمی جلوتر از فلایویل اصلی موتور است چند میلیمتر فاصله دارد. این فلایویل شامل ۶۰ دنده منظم است که دو دندانه آن را برداشته اند.

در هنگام چرخش فلایویل به ازای گذشت هر دندانه از جلوی سنسور یک پالس شبه سینوسی در سنسور تولید شده و به ECU ارسال می شود لذا اولین چیزی که این سنسور به ECU اعلام می کند حرکت فلایویل که معمولا توسط استارت ایجاد می شود. این نقطه تنها نقطه اشتراک استارت و سیستم انژکتور موتور است و در حالت کلی ارتباط مستقیمی بین این دو وجود ندارد.

حین چرخش فلایویل هنگامی که دو دندانه پاک شده به سر انتهایی سنسور رسید دو پیستون ۱ و ۴ در نقطه مرگ بالا هستند و چون در این لحظه هیچ سیگنالی ارسال نمی شود، بدین ترتیب ECU متوجه می شود و با فعال کردن کویل و انژکتورها دستور جرقه و پاشش سوخت را می دهد و همینطور پس از۱۸۰ درجه که نقطه مرگ پیستون ۲ و ۳ است همین عمل برای آنها انجام می شود.

در حذف کردن دو دندانه به جای یک دندانه باید دقت کرد. دو دندانه حذف شده با احتساب ۶۰ دندانه در ۳۶۰ درجه شامل ۱۲ درجه می شود. این به این معنی است که ECU 12 درجه قبل از نقطه مرگ بالا سیگنال را می گیرد (آوانس استاتیکی خودروها در حدود ۸ الی۱۰ درجه است). اگر یک دندانه پاک شود آوانس استاتیکی ۶ درجه خواهد بود اما حالا آوانس استاتیکی ۱۲ درجه است ولی ۱۰ درجه آوانس توسط ECU تایید می شود.

بر روی فلایویل دو نوع چرخ دنده وجود دارد که یک ردیف برای درگیر شدن با استارت و ردیف دیگر برای فعال کردن سنسور دور موتور است.

برای اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله های تاثیر سرما در عملکرد خودروهای برقی و نحوه فیلرگیری موتور خودرو که پیشتر در مجله تخصصی فرانید منتشر شده است، مراجعه کنید.