روغن موتور و انواع آن

روغن موتور ماده ای ارزان است که در موتور های درون سوز مورد استفاده قرار می گیرد و از اهمیت بسزائی برخوردار است. کیفیت روغن موتور به معنای مناسب بودن آن برای استفاده در موتور مورد نظر است. به عبارت دیگر می توان چنین بیان نمود که بهترین روغن موتور برای یک موتور ممکن است برای موتور دیگر بدترین باشد و برعکس.

توجه داشته باشید میزان روغن موجود در موتور می بایستی بین علائم F و L قرار داشته باشد در صورتی که از این علائم بالا تر باشد به موتور خودرو شما آسیب خواهد رسید.

وظایف روغن موتور

1- روغن کاری قطعات متحرک تا کمتر سائیده شوند: خلاصی بین قطعات متحرک (مثل یاتاقان ها و میل لنگ ) با روغن پر می شود و قطعات مجبورند روی لایه ای از روغن حرکت کنند بدین ترتیب هم کمتر سائیده می شوند و هم اتلاف توان در موتور کاهش می یابد.

2- روغن با گردش در موتور مقداری از گرمای آن را جذب می کند: روغن داغ به کارتل باز می گردد و گرمای خود را پس می دهد مقداری از این گرما از طریق سینی کارتل در هوای اطراف دفع می شود.

3- روغن خلاصی بین یاتاقان ها را پر میکند: وقتی بارهای سنگین به طور ناگهانی بر یاتاقان ها وارد می شود روغن مانند یک ضربه گیر عمل می نماید در نتیجه یاتاقان ها کمتر سائیده و معیوب می شوند.

4- روغن به عنوان آب بند عمل میکند: روغن به درز بندی رینگ های پیستون با جداره سیلندر کمک می کند و علاوه بر روغن کاری پیستون، خروج کمپرس را از بین رینگ پیستون و سیلندر کاهش می دهد.

5- روغن بصورت پاک کننده عمل می کند: روغن یاتاقان ها و سایر قطعات متحرک را شستشو داده و ذرات ریز و گرد و غبار را جذب می نماید و به سینی کارتل هدایت می کند. ذرات درشت در کف کارتل ته نشین و ذرات ریز در زمان عبور از فیلتر، در آن باقی می ماند و روغن تمیز مجددا موتور را روغنکاری می کند.

6- روغن بصورت یک پوشش عمل می کند: روغن از اکسید شدن و خوردگی قطعات جلوگیری می نماید.

ویژگی های روغن موتور

روغن موتور باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• ویسکوزیته (گرانروی) مناسب: ویسکوزیته مقاومت روغن در برابر حرکت است. روغنی که ویسکوزیته آن کم باشد رقیق است و به آسانی جاری می شود و روغنی که ویسکوزیته آن زیاد باشد غلیظ است و آهسته تر حرکت می کند.

روغن موتور باید ویسکوزیته مناسب داشته باشد تا بتواند به آسانی به همه قطعات متحرک برسد اگر ویسکوزیته کم باشد (روغن غلیظ) به راحتی بین قطعات قادر به نفوذ نیست ( به خصوص در زمان سرد بودن موتور ) و موجب سایش قطعات خواهد شد.

• در مقابل نور، حرارت و اکسیژن به حد کافی مقاوم باشد.
• دارای مواد پاک کننده، ضد زنگ،ضد فشار، ضد کف، ضد خوردگی و پخش کننده به اندازه کافی باشد.

طبقه بندی روغن ها

طبقه بندی روغن ها بر دو اساس صورت می گیرد :

الف: طبقه بندی بر اساس ویسکوزیته (گرانروی)

ب: طبقه بندی براساس کیفیت

طبقه بندی براساس ویسکوزیته بطور عموم مصرف کننده را در انتخاب صحیح روغن از لحاظ گرانروی مناسب، راهنمائی می کند.

تذکر: ویسکوزیته زیاد یا کم دلیل خوب یا بد بودن روغن نیست.

عدد ویسکوزیته : چندین نوع روغن معمولی وجود دارد. این روغن ها به دو دسته زمستانی و تابستانی تقسیم می شوند.

روغن های زمستانی

SAE0W , SAE5W , SAE10W , SAE15W , SAE20W , SAE25W کلمه SAE اختصار انجمن مهندسین خودرو است که این طبقه بندی را ابداع کرده است و حرف W نیز اول کلمه Winter به معنی زمستان می باشد عدد وسط نیز میزان ویسکوزیته را نشان می دهد.

روغن های تابستانی

SAE20 , SAE30 , SAE40 , SAE50 هرچه عدد SAE بزرگتر باشد غلظت روغن بیشتر است. قابل ذکر است در حال حاضر در شرایط متفاوت جغرافیایی کارکرد موتور، از روغن تک گرید استفاده نمی شود.

روغن های چهارفصل (مولتی گرید)

به روغن موتور موادی اضافه می کنند تا ویسکوزیته آنها در گرما و سرما تقریبا ثابت بماند به این نوع روغن ها مولتی گرید اطلاق می شود مانند روغن SAEW30 یعنی در سرما ویسکوزیته آن معادل روغن  SAE5W و در گرما ویسکوزیته معادل SAE30 می باشد. خودرو سازان استفاده از روغن های مولتی گرید را در بیشتر شرایط توصیه می کنند.

شایان ذکر است رنگ روغن مبین کیفیت روغن نیست و سیاه شدن آن در موتور نیز بیانگر پایین بودن آن نمی باشد. ضمن اینکه روغن خوب (مناسب) نیاز به مکمل ندارد لذا درصورت انتخاب صحیح روغن بهتر است از مکمل روغن استفاده نشود.

در طبقه بندی بر اساس کیفیت که موسسه نفت آمریکا (API) آن را ابداع کرده است، نشان می دهد هر روغن برای چه موتوری مناسب است. روغن های معرفی شده برای موتور های بنزینی دارای درجات SL,SJ,SH,SG,SF,SE,SD,SC,SB,SA در موتور های دیزل دارای درجات CH,CG,CF,CE,CD,CC,CB,CA می باشد و در موتور های پراید و ریو بهتر است از درجه کیفیت SG و در موتور های زانتیا بهتر است از درجه کیفیت SJ استفاده نمود و درجات دیگر توصیه نمی شود. در جدول زیر کیفیت روغن براساس (API ) مشخص شده است.

در حال حاضر روی گالن های روغن، موتور هر دو درجه طبقه بندی ثبت می شود تا مشتریان هم از ویسکوزیته و هم از سطح کیفی روغن آگاه شوند. بعنوان مثال روغن موتور SAE10W40 با سطح کیفی SJ

توجه شود:

• همیشه باید از روغنی در موتور استفاده کرد که کارخانه سازنده خودرو آنرا توصیه نموده است و بهتر است همواره در سرویس های تعویض روغن، ضمن تعویض فیلتر روغن از یک نوع مارک روغن نیز استفاده گردد.
• روغن نباید در محفظه باز و در معرض نور خورشید قرار گیرد.

دراین مقاله در رابطه با روغن موتور صحبت کردیم و در مقاله ی بعدی در مورد انواع لاستیک صحبت خواهیم کرد.