کاربرد و نحوه عملکرد تسمه تایم در خودرو

یکی از مواردی که در نگهداری صحیح و سرویس های دوره ای در خودرو روی آن خیلی تاکید شده است تعویض تسمه تایم موتور در زمان مورد نیاز است. تاخیر در این کار صدمات زیادی به خودرو و هزینه های جانبی بسیار زیادی را برای مالک خودرو به همراه دارد.

اما تسمه تایم دقیقا چیست و چه کاربردی دارد؟ چرا تعمیرکاران همیشه توصیه دارند تسمه تایم خودرو به موقع تعویض شود؟ نحوه کارکرد این تسمه چیست؟ چند نوع تسمه تایم داریم؟ در این مطلب قصد داریم به همه این سوالات پاسخ دهیم.

عملکرد تسمه تایم در خودرو

تسمه تایم یکی از قطعات حیاتی و مهم اتومبیل است که به طور مستقیم بر نحوه عملکرد موتور تاثیر می گذارد. تسمه تایم که با نام تسمه تایمینگ نیز شناخته می شود، حرکت چرخشی میل لنگ را به میل سوپاپ منتقل کرده و سبب روان شدن میل سوپاپ یا میل بادامک می گردد. تسمه تایم خودرو­ها معمولا از جنس لاستیک مقاوم تولید می شوند و عملکرد آن ها به این نحو است که با هربار چرخش میل لنگ به باز و بسته شدن سوپاپ ها کمک می کنند تا پیشرانه چهار زمانه بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد.

تسمه تایم دارای دندانه هایی بر روی بخش داخلی خود می باشد که باید در محل درست نصب شوند. از آنجا که کار تسمه تایم این است که زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ ها را تنظیم کند، کوچکترین لغزش این تسمه می تواند آسیب جدی به موتور ماشین وارد کند. به همین دلیل تعویض تسمه تایم حتما باید توسط مکانیک حرفه ای انجام بگیرد تا از قرار گرفتن دندانه ها در محل صحیح اطمینان حاصل شود.

در گذشته به جای تسمه تایم از زنجیر تایم استفاده می شد که استحکام بیشتری داشته و در فواصل طولانی مدت نیازی به تعویض نداشتند. در دهه 1960 میلادی یک شرکت آمریکایی به نام ”پونتیاک” برای اولین بار در تولید خودرو از تسمه تایم استفاده کرد و پس از آن بود که کارخانه های اتومبیل سازی دیگر هم از این ایده استقبال کردند. البته هنوز هم در ماشین های سنگین به جای تسمه تایم، از زنجیر تایم استفاده می شود.

شاید سوال کنید که چرا در خودروهای جدید از تسمه تایم استفاده می شود؟ پاسخ این است که تسمه تایم نسبت به زنجیر تایم مزایای متعددی دارد؛ از جمله اینکه تسمه تایم سر و صدای کمتری ایجاد می کند و در صورت پاره شدن، نسبت به زنجیر تایم آسیب کمتری به موتور خودرو وارد می نماید. زنجیر تایم به خاطر جنس محکمی که دارد، هنگام پاره شدن خسارات جدی تری را به موتور خودرو وارد می کند و شاید راننده مجبور شود کل موتور را تعویض کند. با این حساب آسیب های پاره شدن تسمه تایم جزئی تر هستند.

انواع تسمه تایم

تسمه تایم خودروهای مختلف با توجه به برند و کیفیت ساخت آن ها طیف قیمت های متنوع و گسترده ای را در بر می گیرند. بهتر است برای تشخیص فرسودگی تسمه تایم و خرید یک تسمه تایم مناسب و بادوام با یک مکانیک ماهر مشورت نمایید. در ضمن دقت کنید که از خرید تسمه تایم های تقلبی و بی کیفیت خودداری کنید زیرا ممکن است قیمت پایین این تسمه ها شما را ترغیب کند که برای کاهش هزینه ها از خرید تسمه تایم اصل خودداری کنید. در حالی که اگر به خاطر جنس نامرغوب تسمه تایم، موتور خودرویتان آسیب ببیند هزینه تعمیر آن به مراتب بیشتر خواهد بود.

به طور کلی از بهترین برندهای تسمه تایم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

*برند تویوتا جنیون پارتس (Toyota Genuine Parts)
*برند دانگیل (Dongil)
*برند ایران خودرو (Isaco)
*برند گیتس (POWERGRIP GATES)
*برند اپتی بلت (Optibelt)
*برند دایکو (Dayco)
*برند کانتیننتال (Continental)

علل خرابی تسمه تایم

معمولا عمر مفید تسمه تایم ها محدود بوده و کارخانه تولید کننده خودرو درباره طول عمر تسمه تایم اطلاعاتی را به مشتریان ارائه می کند. با این حال به طور میانگین می توان گفت که تسمه تایم اتومبیل پس از پیمودن 60 هزار کیلومتر باید تعویض شود. البته این قضیه تحت تاثیر عوامل دیگری همچون سبک رانندگی، کیفیت و جنس تسمه تایم، میزان درگیری و باری که متحمل می شود نیز هست. از جمله مهم ترین علل خرابی یا پارگی تسمه تایم می توان به موارد زیر اشاره نمود:

*افزایش ناگهانی شتاب موتور (اصطلاحا تیکآف)
*عوض نکردن دنده در زمان مناسب (با توجه به سر بالایی ها و سرپایینی ها)
*کاهش ناگهانی شتاب موتور (اصطلاحا دنده معکوس)
*خرابی فولی تسمه تایم
*خاموش بودن و عدم کارکرد خودرو به مدت طولانی
*چرب شدن تسمه تایم ناشی از روغن ریزی کاسه نمد سر میل لنگ
*پاره شدن تسمه دینام و برخورد آن با تسمه تایم و در نتیجه خارج شدن تسمه تایم از مدار خود
*سرعت زیاد در هنگام عبور از سرعت­گیر ها
*رانندگی با دور بالای 4000 دور در دقیقه
*نصب غیر اصولی تسمه تایم

علائم خرابی تسمه تایم

معمولا زمانی که تسمه تایم دچار آسیب شده باشد، خودرو به فاصله کمی خاموش می شود و صدای جیر جیر از موتور خودرو شنیده می شود. علاوه بر این راننده در صورت خرابی تسمه تایم تسلط کافی به فرمان اتومبیل ندارد. همه این علائم نشان دهنده وجود نقص در تسمه تایم است و باید به سرعت آن را معاینه و در صورت نیاز تعویض نمود در غیر اینصورت می تواند باعث آسیب به موتور ماشین شود. در نهایت به همه رانندگان توصیه می شود که همواره پیش از هر سفر، از سلامت تسمه تایم و قطعات داخلی خودرو اطمینان حاصل کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر از تعمیر و نگهداری خودرو می توان به مقاله های کاربرد و نحوه عملکرد استپر موتور و وظیفه و علائم خرابی شاتون مراجعه نمود.