مزایا و معایب دوگانه سوز کردن خودرو

دوگانه سوز کردن خودرو در شهر های بزرگ و شلوغ که تردد شهری و بین شهری در آن بالا است، یکی از راه‌ های موثر در کاهش مصرف سوخت و همچنین کاهش آلودگی هوا محسوب می‌شود. در کشور ما نیز این روند در ابتدا از ناوگان حمل و نقل عمومی و تاکسی‌ ها و پس از آن با تولید خودرو های داخلی آغاز شد.

فروش خودرو های دوگانه سوز و طرح دوگانه سوز کردن خودرو های داخلی از دهه ۸۰ در شهر های بزرگ ایران با استقبال نسبتا مناسبی همراه شد. بدین گونه که افزایش نرخ سوخت در دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ یکی از مهمترین دلایل برای دوگانه سوز کردن خودرو ها در ایران به شمار می‌ آید. در این سال‌ ها گروه خودرو سازی ایران خودرو و گروه خودرو سازی سایپا تلاش کردند تا برخی محصولات خود را به سمت تولید دوگانه سوز سوق دهند که مورد توجه و استقبال متقاضیان نیز قرار گرفت.

ایران یکی از بزرگ‌ ترین ناوگان‌ های دوگانه سوز جهان را دارا است و گاز LPG به‌ عنوان یک سوخت جایگزین بنزین در این کشور کاملا پذیرفته شده است. خودرو های دوگانه سوز در کشور عموما یا به‌ صورت فابریک گاز سوز شده است که پیشرانه آن‌ ها پایه گاز سوز دارد و  یا به‌ وسیله شرکت‌ ها و کارگاه‌ های شخصی گاز سوز شده‌اند. هر چند خودرو هایی که دستی یا شرکتی گاز سوز شده مجوز ادامه فعالیت داشته و از بیمه و ضمانت‌ نامه برخوردار هستند، اما توصیه می‌شود از خودرو های فابریک گازسوز استفاده شود چرا که این خودرو ها از خطر کمتری برخوردار بوده و ایمن‌ ترند.

مزایای یک خودرو دوگانه سوز

صرفه اقتصادی بیشتر نسبت‌ به خودرو های بنزین سوز

عمده‌ ترین و اصلی‌ ترین دلیلی که سبب می‌ شود مردم به سمت خودرو های دوگانه سوز متمایل شوند پایین بودن قیمت گاز در مقایسه با قیمت بنزین است. به‌ علاوه شما به‌ عنوان یک راننده با یک باک کامل گاز مسافت بیشتری را نسبت به باک کامل بنزین طی خواهید کرد. این موضوع به‌ خصوص برای افرادی که مسافت زیادی با خودرو خود جابجا می‌ شوند مانند راننده تاکسی‌ های شهری و تاکسی‌ های مبنی بر پلت‌ فرم‌ های مجازی نقش پر‌ رنگ‌ تری دارد.

آلودگی زیست محیطی کمتر و کمک به کاهش گاز های گلخانه‌ای

بر همگان مشخص است که یکی از اصلی‌ ترین دلایل آلودگی هوا به‌ خصوص در کلان شهر‌ ها خودرو ها هستند. کارشناسان بنزین بی‌ کیفیت را یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای تهران می‌دانند. استفاده از خودرو دوگانه سوز یکی از راه‌ حل‌ هایی است که به کاهش آلودگی و بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند. در مقام مقایسه یک سمند LX EF7 دوگانه سوز زمانی‌ که از سوخت CNG استفاده می‌ کند نسبت‌ به زمانی که از بنزین بهره می‌ برد ۱۱ برابر کمتر گاز گلخانه‌ ای و مضر تولید می‌کند.

کمک به اقتصاد کشور

خودرو دوگانه سوز از گاز به‌ صورت CNG یا LPG استفاده می‌کند. این سوخت گازی فرآیند تولیدی ساده‌ تر و به‌ صرفه‌ تری نسبت‌ به بنزین دارد و در نتیجه از نظر اقتصادی برای کشور به‌ صرفه‌ تر است. به‌ علاوه افزایش تمایل مردم به استفاده از خودرو دوگانه سوز سبب کاهش مصرف بنزین شده و این موضوع بهره‌ مندی از بنزین در جایگاه‌ ها و ابعاد دیگر را به همراه دارد. در واقع استفاده از این مدل خودرو ها برای کشور هایی همانند ایران که مبنای اقتصاد آن‌ ها بر پایه فرآورده‌ های نفتی است به‌ صرفه‌ تر است.

معایب یک خودرو دوگانه سوز

استهلاک بالاتر در بخش موتور و قطعات مصرفی

خودرو دوگانه سوز به دلیل آنکه به‌ طور هم‌ زمان از دو سوخت گاز فشرده و بنزین استفاده می‌کند با گذشت زمان دچار استهلاک شده و توان آن کاهش می‌یابد. زمانی که سوخت مصرفی خودرو عوض می‌شود موتور دچار ریپ زدن بیش‌ از حد شده و به‌ اصطلاح خفگی موتور رخ می‌دهد. این کار سبب می‌شود که به سوپاپ‌ ها و سرسیلندر های خودرو فشار وارد شده و در نتیجه عمر قطعات نیز کاهش می‌یابد.

باتوجه به گفته‌ های کارشناسان یک خودرو دوگانه سوز نسبت‌ به یک خودرو بنزین سوز تا ۲۰ درصد افت فشار دارد و این اتفاق مشکلاتی همچون جان نداشتن خودرو، خاموش شدن موتور، گاز دادن بیشتر راننده و استهلاک بیشتر قطعات خودرو را به دنبال دارد.

یکی دیگر از شکایت‌ هایی که از مالکان خودرو های دوگانه سوز به‌ وفور شنیده می‌شود مربوط به عدم توانایی این خودرو ها در تامین انرژی مورد نیاز کولر آن هاست. به‌ عبارت‌ دیگر زمانی که شما از سوخت گاز استفاده می‌کنید نمی‌توانید از کولر خودرو به خوبی استفاده کنید و تهویه مطبوعی نیز در اتومبیل خود داشته باشید چرا که توان خودرو کم است.

رانندگانی که به‌دنبال خرید خودرو های دوگانه سوز هستند باید این نکته را نیز در نظر داشته باشند که هزینه‌ های نگه‌ داری و تعویض قطعات در این خودرو ها نسبت‌ به خودرو های بنزین سوز به‌ مراتب بیشتر است.

حجم کم فضای صندوق عقب

در یک خودرو گاز سوز مخزن سوخت گاز در صندوق عقب قرار می‌گیرد و این موضوع سبب می‌ شود که فضای صندوق عقب این خودرو کاهش قابل‌ توجه‌ای داشته باشد. به‌ همین دلیل است که عموما مالکان خودرو های دوگانه سوز همواره از حجم کم فضای صندوق عقب خود گلایه می‌کنند.

آسیب‌پذیری بالا در هنگام تصادفات رانندگی

بسیاری از کارشناسان خودرو های دوگانه سوز را به بمب‌ های ساعتی تشبیه می‌کنند که در جاده‌ های کشور در حال تردد هستند. پلیس راهور و سازمان استاندارد ایران نیز کیفیت تولیدات دوگانه سوز کشورمان را چندان بالا ندانسته و آن‌ ها را خطرناک توصیف می‌کنند.

فارغ از آن‌ که خودرو های دوگانه سوز به‌ ذات نسبت‌ به خودرو های بنزین سوز خطرناک‌ تر بوده و ایمنی آن‌ ها کمتر است در کشور ما تعداد کارگاه‌ هایی که به‌ صورت دستی و بی‌ کیفیت و حتی گاها غیر قانونی اقدام به دوگانه سوز کردن خودرو ها می‌کنند کم نیست. این خودرو ها اغلب در شماره‌ گذاری نیز مورد تایید واقع ‌نمی‌ شوند. همچنین آمار تصادفات خطرناک آن‌ ها نیز به‌ طور قابل‌ت وجه‌ ای بیشتر است.

هزینه بالا احداث ایستگاه‌ های سوخت‌ گیری CNG

هرچند در تمامی نقاط کشور جایگاه‌ های عرضه گاز به وفور یافت می‌شود اما این نکته غیرقابل‌ انکار است که به‌ هرحال تعداد این جایگاه‌ ها از جایگاه‌ های عرضه بنزین کمتر بوده و افرادی که خودرو دوگانه سوز دارند ناچار هستند مسافت زیادی را برای یافتن جایگاه سوخت طی کرده و یا مدت زمان بیشتری در صف‌ های این جایگاه‌ ها منتظر بمانند.

نکته حائز اهمیتی که در خصوص خودرو های دوگانه سوز وجود دارد توجه به ایمنی آن‌ هاست. خودرو هایی که به‌ صورت غیر کارخانه‌ ای و در محیط کارگاهی دوگانه سوز شده‌ اند عموما استاندارد های ایمنی لازم را نداشته و در بخش موتور و قوای محرکه آسیب‌ پذیر تر هستند از این رو باید نحوه دوگانه سوز کردن خودرو و مراکز معتبر معرفی شده از سوی مراجع ذیصلاح را مورد توجه قرار دهید.

بسیاری از حوادث و انفجار های جبران‌ ناپذیری که در هنگام سوخت گیری خودرو های دوگانه سوز رخ می‌هد برای خودرو هایی است که در محیط‌ های غیر استاندارد دوگانه سوز شده و کنترل کیفی نهایی بر روی آن‌ ها صورت نپذیرفته است.

توصیه پایانی که در خصوص خرید خودرو دوگانه سوز مطرح می‌شود آن است که اگر تمایل به این دسته از وسایل ‌نقلیه دارید حتما به سراغ خودرو های استانداردی بروید که از موتور پایه گازسوز برخوردار بوده و کارخانه‌ ای دوگانه سوز شده اند تا ضمن بهره‌مندی از ایمنی بیشتر هزینه کمتری نیز برای نگه‌داری و تعمیر خودرو صرف کنید.

گاز بهتر است یا بنزین؟

شاید هرگز نتوان به سوال «گاز بهتر است یا بنزین» پاسخ مشخصی داد چرا که هرکدام از این سوخت‌ ها مزایا و معایبی دارند. تمایل به گاز سوز کردن خودرو ها در ایران پس از گران شدن بنزین بیشتر شده است چرا که این سوخت قیمت پایین تری نسبت به بنزین دارد. برخی معتقدند بنزین بهترین سوخت برای خودرو است و گاز CNG برای موتور خودرو تاثیرات مخربی دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

بر اساس اخبار و اطلاعات منتشر شده، گاز سوز کردن خودرو ها پس از سهمیه بندی بنزین در آبان ماه سال ۹۸ رواج بیشتری داشته است، چرا که این نوع سوخت هزینه کمتری نسبت به بنزین دارد و همین موضوع بسیاری را مجاب به استفاده از آن می‌کند. افرادی که خودرو های دوگانه سوز دارند همیشه با مسائلی از قبیل تاثیر هر سوخت روی موتور، راندمان خودرو و… درگیر هستند و نظرات گوناگونی درباره این دو نوع سوخت وجود دارد.

تاثیر گاز CNG بر محیط زیست و قیمت کمتر آن

آلودگی هوا سالانه جان بسیاری از افراد را در سراسر جهان می‌گیرد. خودرو ها به دلایل گوناگون نقش مهمی در آلودگی هوا دارند به همین دلیل خودرو سازان باید برخی از استاندارد ها را رعایت کنند اما سوخت‌ های مصرفی در خودرو بسیار مهم است به عبارتی این سوخت‌ ها هستند که به همراه خود دود و آلاینده دارند.

ترکیبات شیمیایی موجود در گاز CNG سبب شده که این سوخت نسبت به بنزین آلایندگی کمتری تولید کند. میزان آلایندگی بنزین معمولی با بنزین سوپر نیز متفاوت است اما به دلیل بالاتر بودن قیمت  بنزین سوپر، استفاده از این سوخت در ایران چندان رایج نیست. از لحاظ اقتصادی استفاده از گاز هزینه پایین تری برای افراد دارد اما ایجاد جایگاه سوخت گیری CNG هزینه بسیار گزافی دارد. تولید آلاینده کمتر و هزینه پایین سوخت CNG می‌تواند دو دلیل بسیار محکمی برای افرادی باشد که از این نوع سوخت استفاده می‌کنند.

تاثیرات مطلوب خودرو های گاز سوز

• بالاتر رفتن عمر شمع خودرو
• افزایش عمر خودرو
• آلودگی کمتر محیط زیست
• ارزانتر بودن سوخت CNG

تاثیرات نامطلوب خودرو های گاز سوز

• کاهش قدرت موتور
• زودتر تمام شدن گاز نسبت به بنزین
• گران بودن تجهیزات
• افزایش وزن خودرو

مقایسه فنی موتور خودرو های گاز سوز و بنزینی

بنزین رسوبات بسیاری درون خود دارد که فیلتر سوخت مانع از ورود آن به موتور می‌ شود اما گاز رسوبات کربنی با خود ندارد به همین دلیل سوپاپ، سر پیستون و شیار رینگ‌ ها عمر بالاتر خواهند داشت و امکان گیرپاژ کردن آن ها کم می‌شود. از سویی دیگر نبود این رسوبات زمان تعویض روغن موتور و فیلتر آن افزایش پیدا می‌ کند و در نتیجه هزینه آن کمتر است.

ترکیبات گاز نسبت به بنزین خشک‌ تر است و همین عامل کار کردن موتور خودرو را سخت می‌کند. همچنین خودرو های گاز سوز قطعات بیشتری در موتور دارند و هزینه نگهداری آن نیز بالاتر است.

گفتنی است که مسئله آلودگی بسیاری از خودرو سازان را به سمت تولید خودرو های برقی کشانده اما هنوز استفاده از این خودرو ها همه گیر و جهانی نشده است.

عمده دلایل استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت در بخش حمل و نقل :

1) فواید و مزایای اقتصادی

2) فواید زیست محیطی و انتشار آلاینده های کمتر

3) ایمنی خودرو بهتر

4) ایجاد کار و اشتغال جدید

صفحه نمایش جلو:

1- نشانگر وضعیت سوخت خودرو (منظور LED عبارت CNG است که نشان می دهد خودرو درحالت گاز سوز است و اگر خاموش باشد، نشان می دهد که خودرو در حالت بنزین سوز است)

نحوه تشخیص میزان گاز درون مخزن

چهار عدد LED جهت نمایش مقدار فشار مخزن بر روی صفحه آمپر قرار دارد. در ضمن یک چراغ LED نیز مربوط به نوشته CNG می باشد. اولین LED از سمت چپ به رنگ نارنجی بوده و سه LED دیگر به رنگ سبز می باشد در ضمن رنگ LED نوشته CNG به رنگ سبز بوده که به هنگام استفاده از سوخت CNG همواره لامپ نشانگر آن روشن می باشد.

در حالتی که کلید انتخاب سوخت در حالت بنزین قرار دارد کلیه LED های سیستم گاز سوز، خاموش می باشد و هنگامی که کلید تبدیل سوخت در حالت های CNG قرار دارد.    LED های سیستم گاز سوز، میزان سوخت را مطابق زیر نشان میدهند:

در حالت پر بودن کامل مخازن :

نمای LED های سبز رنگ روشن می شوند، LED نارنجی رنگ خاموش است.

در حالتی که، حدود سه چهارم مخازن پر باشد:

LED دوم و سوم از سمت چپ روشن بوده و در این حالت LED  نارنجی رنگ و LED چهارم خاموش است.

در حالتی که حدود نصف مخازن پر باشد:

LED دوم سوم از سمت چپ روشن بوده و در این حالت نارنجی رنگ وLED چهارم خاموش است.

در حالتی که حدود  نصف مخازن پر باشد:

LED دوم از سمت چپ روشن بوده و LEDهای سوم و چهارم خاموش است.  LEDنارنجی رنگ نیز خاموش است.

در حالتی که حدود یک چهارم مخزن پر باشد:

تمامی LED های سبز رنگ خاموش بوده و LED نارنجی رنگ روشن خواهد بود. در این حالت میزان سوخت موجود در مخازن رو به اتمام است و مجددا باید عمل سوخت گیری خودرو انجام گردد.

در صورت بروز عیب در سیستم ( در هر کدام از اجزاء سیستم CNG مثل ECU سیستم CNG و با سنسور های خودرو ) بسته به نوع عیب، شرایط مختلفی در وضعیت LED ها رخ خواهد داد.

روشن کردن خودرو

کلید انتخاب سوخت چه در حالت بنزین سوز یا گاز سوز قرار داشته باشد. موتور به طور معمول در حالت بنزین سوز روشن می شود، مگر در فاز قرار داشته باشد. موتور به طور معمول در حالت بنزین سوز روشن می شود، مگر در فاز اضطراری استارت که تشریح خواهد شد.

برای عملکرد بهینه  موتور، بهتر است راننده پس از هر 150-100 کیلومتر رانندگی با CNG، نباید مقدار بنزین موجود در باک بنزین کمتر از 5 لیتر باشد ( آستانه روشن شدن چراغ بنزین ). در صورت استشمام بوی گاز، سریعا به حالت بنزین سوز رفته و پس از بستن شیر های مخازن گاز به نمایندگی مجاز مراجعه نمائید.

حالت اضطراری روشن کردن خودرو

در این حالت موتور مستقیما در حالت گاز سوز روشن می شود. جهت فعال کردن این حالت در شرایطی که سوئیچ موتور در حالت On قرار دارد، کلید تبدیل سوخت را از حالت CNG به بنزین و سپس از بنزین به CNG، ببرید. این عمیات بایستی در کمتر از 2 ثانیه انجام پذیرد.

تغییر سوخت از بنزین به CNG و برعکس

با کلید تبدیل سوخت، می توانید هم حالت گاز سوز و هم حالت بنزین سوز را جهت رانندگی انتخاب کنید.

توجه شود، هنگامی که در حدود سه چهارم مخازن گار خالی شد، LED نارنجی رنگ روشن می شود. این حالت خودرو روی حالت گاز سوز کار می کند تا فشار گاز درون مخازن به حدود bar (10-15) کاهش یابد. پس از آن در صورتی که کلید باز هم روی سوخت گاز باشد، خودرو بصورت اتوماتیک به حالت بنزین سوز تغییر حالت می دهد و LED مربوط به علامت CNG خاموش می شود و LED نارنجی رنگ روشن می ماند.

این حالت تا زمان تبدیل از حالت CNG به بنزین (که بعد از آن تمامی LEDها خاموش خواهد شد)، ادامه خواهد یافت ولی بهتر است به منظور جلوگیری از خاموش شدن احتمالی خودرو در برخی شرایط و حفظ ایمنی لازم، عمل تبدیل سوخت به حالت بنزین سوز توسط راننده به صورت دستی انجام شود و خودرو برای سوختگیری گاز CNG  به جایگاه سوختگیری گاز طبیعی مراجعه نماید.

توجه شود، از تغییر وضعیت مکرر تبدیل سوخت جدا خودداری نمایید.

کلید تغییر وضعیت سوخت  

بنا به تمایل راننده توسط یک کلید می توان موتور را از حالت

از سوز به بنزین سوز و بالعکس تبدیل کرد.

این کلید بر روی داشبورد خودرو قرار دارد.

نکات قابل توجه در مورد نحوه ی استفاده از کلید انتخاب سوخت:

الف) تبدیل از سوخت بنزین به گاز:

هرگاه خودرو روی حالت بنزین سوز باشد و کلید را به حالت گاز سوز تغییر دهیم، خودرو در موقعیتی که دور بالاتر از rpm 3000 و در حال شتابگیری نباشد به حالت گاز سوز تغییر سوخت می دهد. علت آن است که اگر کاربرد در حال شتابگیری در جاده است با افت ناشی از تبدیل سوخت مواجه نگردد.

ب) تبدیل از سوخت گاز به بنزین :

هرگاه خودرو در حالت گاز سوز باشد پس از اینکه کلید را روی حالت بنزین سوز قرار دهیم، بلافاصله خودرو به حالت بنزین سوز تغییر وضعیت می دهد.

نکته قابل توجه این است که، در حالت استارت، خودرو با بنزین روشن می شود چه کلید انتخاب سوخت  روی حالت بنزین باشد چه روی حالت گاز، حال چنانچه کلید روی حالت گاز CNG باشد پس از افزایش دور به بیش از rpm 3000 و در حالت از دست دادن شتاب خودرو به حالت گاز سوز تغییر وضعیت می دهد.