نحوه ی عملکرد کنیستر

عملکرد کنیستر

 عملکرد کنیستر سوخت، به طور کلی حافظ محتویات جیب شما و محیط زیست است. این قطعه باعث بهره‌ وری از بنزین بخار شده می‌شود. اعمال استاندارد های سخت‌ گیرانه برای کاهش آلودگی خودروها در سال ۱۹۷۰، باعث اضافه شدن کنیستر در بیشتر خودروها شد و سال‌ ها بعد نصب این قطعه در خودروهای داخلی اجباری شد.

شاید برای شما هم پیش آمده است که بعد از رفع عیب خودرو در تعمیرگاه‌ های مجاز و غیر‌مجاز داخلی، با یک شلنگ خارج شده از زیر سپر عقب مواجه شده‌اید و بعد از جویا شدن علت کار، آقای متخصص دلیل این‌ کار را صاف‌ کار کردن پیشرانه یا باز شدن نفس خودرو عنوان ‌می‌کند، در ادامه به بررسی نحوه کارکرد این قطعه و بعد از آن درست یا نادرست بودن ادعای آقای متخصص می پردازیم.

بخارات بنزین و هیدروکربن‌های تبخیر شده از سطح بنزین موجود در باک، توسط یک رابط به مخزن کنیستر می‌رسند. در این قطعه به دلیل وجود زغال، هیدروکربن‌ها جذب می‌شوند و بخارات بنزین بعد از گذشت از صافی با یک رابط به سوپاپ برقی کنیستر می‌رسند، اگر خودرو روشن باشد بخارات بنزین از این دریچه عبور می کنند و به مانیفولد هوا می‌رسند و در محفظه احتراق می‌سوزند، در غیر اینصورت و شرایط بسته بودن دریچه، در محفظه کنیستر می‌مانند تا خودرو استارت زده شود.

با ورود بخارات بنزین در محفظه مانیفولد هوا، مصرف‌ سوخت درصدی کمتر می‌شود و کارکرد موتور به طور ویژه در حالت سرد و بخصوص در خودروهای کاربراتوری دارای کارکردی بهینه خواهد بود. حال جواب سوال مشخص است! خارج کردن کنیستر از مدار، باعث افزایش مصرف سوخت و کارکرد نامناسب اتومبیل در شرایط سرد می‌شود.

در سال‌ های اخیر آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین مشکلات کلان‌ شهرهایی چون تهران بدل شده‌ و یکی از عوامل مهم در این آلودگی نیز احتراق ناقصی است که در خودروهای بنزینی اتفاق می‌افتد. جهت مرتفع کردن این مشکل (البته نه به‌ صورت کامل) قطعه‌ای تحت عنوان کنیستر (Canister) در خودروهای بنزینی وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم کنیستر دو شلنگ دارد، یکی از این شلنگ‌ها به‌ عنوان ورودی و دیگری به‌ عنوان خروجی محسوب می‌شوند. در زمان روشن بودن موتور خودرو، از طرف شلنگی که به موتور وصل شده این بخارات می‌سوزند و در زمان خاموش بودن موتور، به‌ وسیله شلنگ دوم از ورود این بخارات به هوای آزاد جلوگیری می‌شود.

در واقع کنیستر یک مخزن مملو از زغال فعال (carbon active) است که یک شلنگ ورودی بنزین از باک و یک شلنگ خروجی به سمت موتور دارد و از ورود بخارات بنزین به هوا جلوگیری می‌کند. کنیستر یکی از بخش‌های مهم هر خودرو بنزینی محسوب می‌شود.

در داخل کنیستر مواد جذبی وجود دارد (کربن اکتیو) که بخارات بنزین را جذب می نمایند. هنگامی که شیربرقی عمل می کند خلاء داخل منیفولد سبب می شود جریان هوا از شیر C کنیستر به داخل آن مکش شود. هوای ورودی به محفظه  عملکرد کنیستر پس از عبور از فیلترهای مخصوص، وارد بستر کربن شده و بخارات بنزینی که توسط کربن جذب شده است را از سطح کربن جدا نموده و با خود به محفظه احتراق منتقل می کند.

• چنانچه بوی بنزین در داخل خودرو استشمام گردد، می بایست سایر قطعات مسیر سوخت رسانی و عملکرد صحیح آنها کنترل شود. بویژه کلیه اتصالات مجموعه جداکننده و عملکرد سوپاپ اطمینان.
• با توجه به توضیحات ارائه شده پیرامون عملکرد کنیستر، این مجموعه در بروز ایرادات سیستم سوخت رسانی تاثیرگذار نبوده و در زمان استارت سرد و یا شتابگیری مدار آن باز می شود و در بد کار کردن، بد روشن شدن موتور، مصرف بیش از حد یا سوختن ناقص در موتور و شتاب نداشتن خودرو تاثیر ندارد.

شرایط کارکرد و تعویض قطعه

قابلیت جذب در ذغال‌های کنیسترها بعد از مدتی با کاهش چشمگیر مواجه می‌شود، خودروسازان زمان تعویض این قطعه را هر ۳۰ هزار کیلومتر یا هر ۲۴‌ ماه یک‌ بار بیان کرده‌اند، شکل این قطعه و محل‌ قرارگیری آن در خودروهای مختلف متفاوت است، برای پیدا کردن آن کافی‌ست لوله‌های خروجی از باک بنزین را از زیر ماشین دنبال کنید.

کنیستر دارای دو ورودی و یک خروجی است، در قسمت بالای آن یک ورودی بخارات بنزین از سمت باک و یک خروجی به سمت سوپاپ‌ برقی کنیستر و در قسمت پایین یک ورودی برای هوا دارد، برای تست سلامت آن، دو قسمت ورودی در بالا و پایین را آزاد کنید و با نوک انگشت در هنگام روشن بودن اتومبیل چک کنید، در صورت وجود مکش کنیستر سالم است. سوپاپ برقی را هم به همین‌ طریق از قسمت ورودی امتحان کنید. سوپاپ برقی در تمامی خودروها دارای یک ورودی و یک خروجی و یک فیش برقی می‌باشد.

یکی از آلایندگی های خودرو، بخارات بنزین یا همان هیدروکربن های نسوخته می باشد، که به عنوان ترکیبات مضر برای محیط زیست در هوا پراکنده می شود. بنزین ذخیره شده در باک همواره تحت دمای اطراف، سوخت گرم برگشتی از سمت موتور و همچنین تاثیرات اختلاف فشار ناشی از رانندگی در مناطق کوهستانی می باشد.

تبخیر بنزین در داخل باک، منجربه ایجاد فشار مثبت و در مقابل، مصرف بنزین و کاهش سطح سوخت نیز باعث ایجاد فشار منفی می گردد و اگر اجازه ورود هوا به داخل باک داده نشود، خلاء بوجود آمده باعث ایجاد وقفه در ارسال سوخت و عدم عملکرد مناسب موتور خواهد شد و در ضمن باعث دفرمگی باک نیز می شود.

امروزه به منظور کاهش انتشار آلاینده ها، با حساسیت بیشتری به موضوع توجه شده و تکنیک هائی نیز برای حل معضل ایجاد فشار منفی و مثبت، در باک بکار رفته است. مجموعه عملکرد کنیستر، حبابگر و متعلقات آن ضمن تخلیه بخار آزاد بنزین از باک، از انتشار آن در هوای آزاد جلوگیری می نماید.

همانگونه که در شکل ذیل مشاهده می شود، علاوه بر مسیر اصلی حرکت بنزین از باک به انژکتور، مسیر فرعی دیگری نیز جهت جمع آوری بخارات بنزین وجود دارد که مجموعه کنیستر در این مسیر قرار می گیرد. اصولا جهت جلوگیری از آلایندگی بخارات خام بنزین در خودروها، از مجموعه کنیستر استفاده می شود که این مجموعه می بایست بدون نشتی باشد.

در واقع تنها مسیری که به اتمسفر راه دارد، سوپاپ اطمینان مجموعه جداکننده (حبابگر) و شیر C کنیستر می باشد. اجزاء مجموعه کنیستر ذیلا توضیح داده می شود.

مجموعه جداکننده بخارات بنزین (حبابگیر)

بخارات بنزین داخل باک از طریق 2 لوله به سمت مجموعه جداکننده هدایت می شوند. (در باکهای نسل جدید مجموعه جداکننده بخارات بنزین بصورت یکپارچه بر روی باک قرار دارد) این لوله ها در روی سطح فوقانی باک و در گوشه ها (به صورت قطری) قرار گرفته اند تا چنانچه به دلیل زاویه سطح جاده یک گوشه از باک مملو از بنزین شود، بخارات داخل باک بتواند از گوشه دیگر آن بسمت مجموعه جداکننده منتقل گردد.

چنانچه همراه بخارات بنزین، مایع بنزین نیز وجود داشته باشد بنزین مایع مجددا به داخل باک برمی گردد.

لوله خروجی مجموعه جداکننده، فقط بخارات بنزین را به سمت کنیستر هدایت می کند. عملکرد کنیستر مجموعه جداکننده باید به گونه ای باشد که بنزین مایع در لوله خروجی آن وارد نشود. در مسیر خروجی مجموعه جدا کننده به سمت کنیستر دو جزء دیگر وجود دارد: 1)اریفیس 2)سوپاپ اطمینان

اریفیس

نقش اریفیس آن است که شدت جریان بخارات خروجی به سمت کنیستر را کنترل کند. در واقع بخاراتی که بسمت عملکرد کنیستر باشد و ورود بیش از حد مجاز بخارات به کنیستر سبب می شود بدون آنکه در کنیستر جذب گردد از طریق شیر C به محیط تخلیه شود.

سوپاپ اطمینان

نقش سوپاپ اطمینان نیز آنست که چنانچه مسیر ورودی بخارات به کنیستر به هر دلیلی مسدود شود یا حجم بخارات داخل مخزن مجموعه جداکننده بیش از ظرفیت خروجی از اریفیس باشد، فشارداخل باک از حد مجاز بالا تر نرفته و از طریق این سوپاپ، بخارات بنزین به محیط به بیرون تخلیه شود. با توجه به آنکه سوپاپ بکار رفته در فشار منفی (خلاء) نیز باز می شود، در هنگام پایین رفتن سطح بنزین می تواند جهت جلوگیری از ایجاد خلاء شدید در باک، هوای لازم را تامین نماید.

مجموعه کنیستر

این مجموعه شامل محفظه کنیستر و مواد جاذب می باشد. بخارات ورودی به کنیستر از طریق شیر B به داخل کنیستر هدایت می شود. چنانچه حجم بخارات وارده بیش از ظرفیت کنیستر باشد از شیر C به محیط تخلیه می شود. شیر A کنیستر به یک شیربرقی متصل است و توسط ECU شیر برقی عمل نموده و بخارات جذب شده توسط کنیستر را به محفظه احتراق هدایت می نماید.

سوختن این بخارات در محفظه احتراق ضمن صرفه جویی در مصرف بنزین از ورود آن به محیط جلوگیری می نماید. خطرات زیست محیطی بخارات خام بنزین به مراتب بیشتر از گازهای خروجی از محفظه احتراق می باشد. با توجه به توضیحات فوق باید متذکر شد که مجموعه کنیستر بخاطر جلوگیری از انتشارات بخارات بنزین به محیط در خودرو نصب می گردد پس در یک سیستم مناسب سوخت رسانی نباید هیچگونه نشتی بخارات از لوله های رابط و اجزای مجموعه وجود داشته باشد.

شیر برقی کنیستر

برای اجرای صحیح وظیفه کنیستر، دریچه‌های موجود بر روی مخزن کنیستر باید یک به یک باز و بسته شوند. باز و بسته کردن این دریچه‌ها توسط شیر برقی کنیستر انجام می‌پذیرد که کنترل آن نیز برعهده ECU خودرو است.

شیر برقی کنیستر دارای سیم‌ پیچی است که یک سر آن به قطب مثبت باتری متصل بوده و قطب منفی آن نیز به ECU متصل می‌شود. یکی از راه‌ های پی بردن به خرابی شیر برقی کنیستر زمانی است که بوی بنزین به داخل خودرو می‌آید. البته در تمامی مواقع، بوی بنزین موجود در کابین خودرو، نمی‌تواند نشانه خرابی شیر برقی کنیستر باشد، اما می‌توان این موضوع را به‌ عنوان یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی کنیستر در نظر گرفت.

نشانه های خرابی کنیستر

از نشانه‌های خرابی کنیستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. 1. چراغ چک: چراغ چک خودرو روشن می‌شود و زمانی‌ که به‌ وسیله دیاگ آن را بررسی می‌کنید، کد خطای «شیر برقی کنیستر» قابل‌ رویت است.
   2. بوی بنزین: ایراد به وجود آمده برای کنیستر، از بوی بنزین مشخص است. اگر بوی بنزین دائما احساس شد، ممکن است مشکل از شلنگ‌های متصل به باک بنزین، درب باک و حتی مخزن بنزین باشد، اما در صورتی‌ که این بوی بنزین، تنها گاهی قابل‌ استشمام باشد، نشانه خرابی کنیستر است. علاوه‌ بر موارد ذکر شده، اگر درب باک بنزین خودرو را باز کردید و بخارات بنزین با فشار از آن خارج شدند، این هم نشان از خراب شدن دریچه قطع کن کنیستر دارد.
   3. صدای تق‌تق: چنانچه خرابی کنیستر به‌ علت پارگی شلنگ یا شکستگی مخزن کنیستر باشد، گه‌گاه صدای «تق تق» نیز از آن شنیده می‌شود.

نحوه تست کنیستر

جهت تست کنیستر کافی است شلنگ اتصال باک به کنیستر را جدا کرده و به هنگام روشن بودن موتور، مکش هوا از سرشلنگی‌ها را چک کنید. چنانچه مکش به اندازه کافی وجود داشته باشد، حاکی از عملکرد درست کنیستر و مکش بخار بنزین است؛ همچنین باید مکش هوا از مجرای هوای آزاد نیز کنترل شود. 

زمان تعویض کنیستر

قابلیت جذب برای زغال‌های کنیستر زمان محدودی دارد. به این صورت که اگر در موعد مقرر تعویض قطعه رخ ندهد، به‌دلیل کاهش قابل‌ توجه جذب ذغال‌ها، عملکرد قطعه تا حد زیادی مختل می‌ شود.
زمان تعویض این قطعه توسط کارخانه تولیدی تعیین‌ شده و به‌‌ طور متوسط چیزی در حدود 30 هزار کیلومتر یا 24 ماه بیان ‌شده‌ است.